قمار باز

این اثر به نسبت دیگر آثار داستایفسکی، یکی از کم‌حجم‌ترین و مختصرترین رمان‌های اوست؛ داستایوفسکی قمارباز را در سن ۴۵ سالگی و تنها در مدت ۲۶ روز نگاشته ‌است. داستان رمان، ماجرای خانواده‌ای روس است که بر اثر تحولات و بی‌لیاقتی‌ها، ثروت انبوه خود را از دست داده و مجبور به مهاجرت به کشور دیگری شده‌اند. 
راوی داستان، که معلم فرزندان این خانواده است، داستان را در حالی روایت می‌کند که یا از قمارخانه برگشته است یا در راه قمارخانه است. وی که به شانس خودش در قمار اعتقاد دارد اما در پی باختن در قمار، تمام ثروت خود را از دست می‌دهد. 
همانند بسیاری از آثار کلاسیک ادبیات روسیه این اثر هم ابتدا نه از زبان اصلی خودش، بلکه از فرانسه به فارسی برگردانده شد. ترجمه جلال آل‌احمد از این اثر، از مشهورترین کارهای وی در حوزه ترجمه به‌شمار می‌رود.
کتاب قمارباز (The Gambler) دربرگیرنده مناسبات و روابطی است که تمامی انسان‌ها در زندگی روزمره با آن مواجه هستند و مشغله‌های شخصیت‌های داستان نیز از نوع مشغله‌های ذهنی تمامی انسان‌ها است. دغدغه‌هایی همچون عشق، ثروت، شهرت و... نکته‌ی ظریفی که در قمارباز داستایوفسکی به چشم می‌خورد همزمانی اتفاقات و رویدادهای غافلگیرکننده‌ی داستان با خارج شدن از قمارخانه است. یعنی تمام اتفاقات که داستان را می‌بافند زمانی رخ می‌دهد که یکی از شخصیت‌های داستان از بازی قمار فارغ شده و در حال بازگشت از قمارخانه به مسافرخانه است. به طوری که گویی آنان به هنگام وارد شدن به قمارخانه گردون‌های زندگی را به حرکت در می‌آورند و هر بار بر ‌روی عدد خاصی نشان‌های گردونه می‌ایستد و چگونگی ادامه زندگی شان را رقم می‌زند.